Powstanie Wielkopolskie – niezwykłe historie. Republika Świętno

Republika Świętno, powstanie wielkopolskie, ciekawe miejsce w wielkopolsce

Świętno koło Wolsztyna i Powstanie Wielkopolskie

większości z nas kojarzy się z przyjazdem Ignacego Paderewskiego do Poznania 27 grudnia 1918 r. Potem walki, które ogarnęły prawie całą Wielkopolskę i … niewiele więcej. A jak na te wydarzenia zareagowali mieszkający tutaj Niemcy? Czy wiecie, że powołano wtedy do życia Republikę Świętno? Posłuchajcie…

I wojna światowa nieuchronnie zmierzała do końca,

Niemcy ogarnęła fala rewolucji. Władzę przejmowały rady żołnierzy i robotników, cesarz Wilhelm II abdykował. W Poznaniu 3 grudnia 1918 r. rozpoczął obrady polski Sejm Dzielnicowy, na którym głośno wypowiedziano żądania przywrócenia do odradzającego się państwa polskiego ziem od wieków zamieszkałych przez Polaków.
Wieści te rozchodziły się lotem błyskawicy, dotarły też do Świętna – wsi położonej niedaleko Wolsztyna, a zamieszkałej w 97% przez ludność niemiecką. Wobec tych wydarzeń, miejscowy pastor Emil Gustaw Hegemann, cieszący się ogromnym autorytetem wśród swoich parafian, zwołał zebranie wszystkich mieszkańców wsi. W płomiennym przemówieniu przedstawił konieczność podjęcia działań, które zapobiegną oddaniu wsi zarówno w ręce rewolucyjnych rad jak i polskiej Rady Ludowej.

Wolna Republika Świętno

Gdy wybuchło Powstanie Wielkopolskie, pastor wraz z kilkoma mieszkańcami Świętna udał się do Głogowa, gdzie stacjonował niemiecki garnizon, aby uzyskać posiłki wojskowe. Wobec stanowczej odmowy, postanowił wziąć sprawy we własne ręce. Po powrocie, uzyskawszy poparcie mieszkańców utworzono niezależną, neutralną Republikę Świętno (Freistaadt Schwenten), którą proklamowano 6 stycznia 1919 r. na placu przed kościołem. Jej prezydentem i ministrem spraw zagranicznych został pastor Emil Hegemann, ministrem spraw wewnętrznych sołtys Heinrich Drescher, a ministrem wojny i dowódcą armii – nadleśniczy Karl Treske.

Republika Świętno

 

A to ciekawe!

Armia nowego państwa liczyła … około 120 uzbrojonych mieszkańców, którzy oprócz zwykłych karabinów czy broni myśliwskiej posiadali dwa karabiny maszynowe (!).

Był również plan utworzenia marynarki wojennej, której dowództwo miał objąć miejscowy fryzjer. Ten jednak wyszedłszy na nocne łowisko – zamarzł i w związku z tym Republika Świętno musiała się obejść bez marynarki wojennej.

Aby uniemożliwić wjazd do Świętna pociągom, rozebrano fragment torów kolejowych od strony Kębłowa i zabezpieczono je dodatkowo masywną zaporą. Przy drogach wjazdowych ustawiono tablice z napisem Freistaadt Schwenten oraz z drewnianymi budkami strażniczymi. Granicę można było przekroczyć tylko na podstawie przepustki wydanej i podpisanej przez prezydenta Hegemanna, opatrzonej pieczęcią parafialną, która w tym czasie pełniła funkcję pieczęci państwowej. Obcokrajowców wpuszczano jedynie na podstawie specjalnej wizy.

Świętno, powstanie wielkopolskie, republika świętno, ciekawe miejsce w wielkopolsce, blisko wolsztyna

Zniesiono też wszelkie obciążenia i obowiązkowe dostawy wojenne, anulowano ograniczenia wypieku chleba i tłoczenia oleju, które obowiązywały w czasie wojny. Anulowano też podatek od warzenia i sprzedaży piwa.

Pomimo przyjęcia zasady neutralności, sympatie mieszkańców były ewidentnie proniemieckie. Co ciekawe, polska Naczelna Rada Ludowa respektowała neutralność Republiki Świętno i sprzeciwiła się zajęciu jej przez dowódcę V Okręgu Wojskowego i Frontu Zachodniego ppor. Kazimierza Zenktelera.

Świętno będzie niemieckie

Po zakończeniu walk, w terenie pracowali przedstawiciele Międzynarodowej Komisji Alianckiej, ustalając przebieg przyszłej granicy. Wyznaczono ją w taki sposób, że w tej okolicy po stronie polskiej pozostały Jażyniec, Obra i Kębłowo, natomiast Świętno przypadło stronie niemieckiej. W tej sytuacji, pastor Hegemann nie widząc dalszej możliwości utrzymania neutralności Republiki Świętno, wygłosił 10 sierpnia przemówienie do mieszkańców, w czasie którego ogłosił zrzeczenie się neutralności i złożył oficjalny wniosek o przyjęcie jej do państwa pruskiego.

republika Świętno, powstanie wielkopolskie, ciekawe miejsce w wielkpolsce, blisko wolsztyna

 

W okresie międzywojennym każdego roku w gospodzie Wolf odbywały się obchody święta Freistaadt Schwenten. Po dojściu Hitlera do władzy Republikę Świętno wykreowano jako niemiecki mit bohaterski, a pastor Hegemann został udekorowany w 1937 r. wysokim odznaczeniem państwowym. Pastor przeżył II wojnę światową, przeszedł na emeryturę i nadal mieszkając w Świętnie doczekał przejęcia władzy przez administrację polską. Miejscowa ludność narodowości niemieckiej w ciągu dwóch lat po wojnie została przesiedlona do Niemiec.

Zostało do dzisiaj…

Dzisiaj pamiątką po tamtych czasach jest szachulcowy kościół z murowaną wieżą. W dawnej oberży Wolf, mieści się sklep spożywczy, a domy pamiętające czasy Republiki Świętno mają już innych mieszkańców.
Jeśli wybierzecie się do Świętna, to zachęcam do zatrzymania się w restauracji Stara Chata. Znajdziecie tam niezwykły klimat, piękny (działający!) piec kaflowy i pyszne ciasto drożdżowe. Przemili właściciele uraczą Was miejscowymi smakołykami i ciekawą gawędą 🙂Republika Świętno, powstanie wielkopolskie, ciekawe miejsca na wycieczkę w wielkopolsce

 

 

 

Szukając w Internecie Starej Chaty, zwróćcie uwagę na lokalizację, ponieważ w woj. mazowieckim też jest Świętno z restauracją Stara Chata 🙂

A nieopodal znajduje się wieża widokowa, z której roztacza się imponujący widok. Na plus trzeba powiedzieć, że teren wokół wieży został wzorowo przygotowany na przyjęcie turystów. Ładnie oznaczone dojście (od drogi 315), duży parking z wiatą, utwardzona droga, a na końcu dwa rzędy schodów (dojście z wózkiem może być problematyczne). A w okolicy jeszcze kilka innych punktów widokowych. 

Świętno, wieża widokowa, Wolsztyn atrakcje, wielkopolska atrakcje,

Świętno, wieża widokowa, Wolsztyn atrakcje, wielkopolska atrakcje

0 Komentarze

Skomentuj artykuł