Kościół Narodzenia NMP w Kamionnie

Kościół gotycki w Wielkopolsce

Jadąc starą drogą z Poznania do Świecka, za Pniewami i Kwilczem mija się niedużą wieś o wdzięcznej nazwie Kamionna. Jeśli udałoby się trochę zwolnić, w centrum miejscowości zobaczymy niewielki rynek i … właściwie to wszystko. Aby zobaczyć największy skarb Kamionny, trzeba mocno zwolnić i na wysokości rynku skręcić w lewo w ul. Kościelną, która jak nazwa wskazuje prowadzi do … kościoła.
Widać go od razu między domami, stoi w świetle ulicy, skierowany do centrum miejscowości pięknie zdobionym, oryginalnym gotyckim szczytem.

Historia

Kamionna może poszczycić się długą historią, sięgającą połowy XIII w., kiedy stanowiła własność cystersów z Gościkowa. Była wtedy niedużą osadą, powstałą przy młynie wodnym zbudowanym na przepływającej tu rzeczce Kamionce.
Musiała się rozwijać, skoro przed 1402 r. uzyskała prawa miejskie. Nie rozwinęła się nigdy w duży ośrodek, niemniej została wymieniona w 1458 r. jako małe miasteczko, które na wyprawę malborską dostarczyło 3 pieszych wojowników.

A to ciekawe!
Wielkość XV-wiecznych miast określa się na podstawie ilości wojowników wystawionych przez miasto na wyprawę malborską. Ich liczba zależała od ilości mieszkańców i kondycji gospodarczej danego ośrodka. Dla porównania Poznań wystawił 60 ludzi, Gniezno 20, Pniewy 2, a Obrzycko 1.

Poczthalteria i słup milowy czyli pamiątki po trakcie berlińskim

Pozostałością po miejskich czasach jest układ ulic z centralnie położonym rynkiem. Wśród zabudowy rynkowej wyróżnia się dość duży budynek ustawiony frontem do drogi, gdzie dziś mieści się restauracja. To dawna poczthalteria z czasów, kiedy przez Kamionnę przebiegał trakt łączący Poznań z Berlinem.

A to ciekawe!
Od 1808 r. przewozy pasażerskie dyliżansem realizowała … poczta. Zanim uruchomiono połączenia kolejowe, dyliżansami na tej trasie przewożono rocznie ok. 60 tys. osób. Rozbudowa infrastruktury, poprawa jakości dróg oraz nowy tabor skróciły przejazd z Poznania do Berlina z 44 do 24 godzin!

Na całej trasie wybudowano wtedy poczthalterie, czyli dworce przesiadkowe, gdzie podróżni mogli wypocząć, przenocować czy spożyć posiłek. Tutaj też wymieniano konie, tutaj kwitło życie towarzyskie. Największa poczthalteria na tej trasie znajdowała się w Pniewach (budynek zachował się do dzisiaj), a jedna z mniejszych stanęła w Kamionnie. Po zlikwidowaniu przewozów dyliżansem budynek ten w 1850 r. przebudowano na ratusz.

Poczthalteria to nie jedyna pamiątka po trakcie berlińskim. Zachował się tutaj oryginalny słup milowy, który w 2001 r. przestawiono na plac obok kościoła, gdzie stoi do dzisiaj.

słup milowy, kamionna,

Gotycki kościół pw. Narodzenia NMP w Kamionnie

Wchodząc w ul. Kościelną, już na pierwszy rzut oka widać, że jest to kościół wyjątkowy. W Wielkopolsce mamy sporo gotyckich kościółków, różniących się rozmiarami i misternością wykonania. Ten nie jest specjalnie duży, ale…

Pierwszą, drewnianą świątynię w tym miejscu postawiono już w XII w. Obecna, pochodzi z przełomu XV/XVI wieku. Ufundował ją prawdopodobnie opat z pobliskiego klasztoru cystersów w Bledzewie. Została zbudowana zgodnie z prawidłami sztuki, czyli z prezbiterium skierowanym w kierunku wschodnim. O takich kościołach mówi się, że są orientowane.

Z zewnątrz

Jeśli przyjrzeć się cegłom, bez trudu dostrzeżemy charakterystyczny układ wozówka – główka – wozówka – główka, zwany wiązaniem polskim. Wśród cegieł można odnaleźć też tzw. palcówki, czyli cegły z odciskiem palców powstałym przy ściąganiu nadmiaru masy z formy ceglanej. W późniejszym okresie w ściany kościoła wmurowano kilka kamiennych kul pochodzących z czasu wojen szwedzkich. Pozostało też kilka otworów powstałych w wyniku krzesania ognia w czasie obrzędów Wielkiej Soboty.

Niewątpliwą ozdobą są misternie wykonane ceglane fryzy oraz ozdobny szczyt widoczny od strony ulicy. Z fantazją wzniesiono wieżę – dzwonnicę, którą przykryto ceglanym hełmem – rzadko spotykanym rozwiązaniem w Wielkopolsce.

Kamionna, kościół gotycki, atrakcja koło Międzychodu

Kamionna kościół gotycki

To co widzimy na zewnątrz to dopiero preludium tego, co czeka nas we wnętrzu kościoła. Choć wejście jest zagrodzone kratą, to i tak widok jest imponujący.

Wewnątrz

Jako pierwsze rzuca się w oczy sklepienie gwiaździste, nie występujące u nas zbyt często. Żebra pomalowane w misterne wzory pięknie kontrastują z białymi polami pomiędzy nimi.
Wschodnią ścianę prezbiterium wypełnia bogato zdobiony ołtarz z obrazem NMP wzorowanym na rzymskim obrazie Matki Boskiej Śnieżnej, zwanej też Salus Populi Romani (ocalenie ludu rzymskiego). Był to najczęściej kopiowany wizerunek Maryi z XII w.

Antependium ołtarza wypełnia kurdyban czyli skóra (cielęca lub koźla) misternie zdobiona tłoczeniami i barwnikami. Nazwa kurdyban pochodzi od hiszpańskiej Kordoby, gdzie w XIV/XV w. znajdował się duży ośrodek produkcji tego typu ozdób.

Drugi duży, bogato zdobiony ołtarz znajduje się na ścianie po lewej stronie, z centralnie umieszczoną postacią Ukrzyżowanego oraz obok rokokowa ambona. Na ścianach rozmieszczono równie stare obrazy przedstawiające św. Barbarę, św. Rocha, św. Trójcę oraz rzeźby z rozebranego ołtarza.

Najstarszymi elementami wyposażenia kościoła są późnogotyckie stalle z XVI w. i nieco późniejsze ławy kolatorskie. Z tego samego okresu (XVII w. ) pochodzą ławki dla wiernych. Mają ok. 350 lat!

Kamionna, kościół gotycki Narodzenia NMP, atrakcja blisko Międzychodu

We wnętrzu zwraca uwagę piękne sklepienie gwiaździste.

Park Krajobrazowy Dolina Kamionki

Kiedy traficie do Kamionny obejdźcie kościół dookoła, zwracając uwagę nie niezwykłą panoramę roztaczającą się stąd na Dolinę Kamionki. Znajdujące się tu przewyższenia mogą niejednego przyprawić o zadyszkę!
Aby zachować niezwykłe walory krajobrazowe tego terenu objęto je ochroną Pszczewskiego Parku Krajobrazowego. W 2019 r. obszar parku znajdujący się na terenie gminy Międzychód został przemianowany na Park Krajobrazowy Dolina Kamionki. Poza niewątpliwymi walorami krajobrazowymi na szczególną uwagę zasługuje jedyne w Wielkopolsce stanowisko objętego ochroną ścisłą raka szlachetnego.

Kamionna, Park Krajobrazowy Dolina Kamionki, atrakcje koło Międzychodu

Krzyża ze zdjęcia już nie ma w tym miejscu, ale krajobraz pozostał niezmieniony (fot. 2012)

Jeśli chcielibyście obejrzeć wnętrze kościoła nie tylko przez kratę, sprawdźcie na stronie internetowej archidiecezji godziny nabożeństw.

Pomysły na ciekawe wycieczki po Wielkopolsce znajdziecie w oddzielnym artykule.

0 Komentarze

Skomentuj artykuł